Γράφει η Μιλένα Τζικάκη
Φωτογράφηση: Αλεξάνδρα Κατσαρού
“Είναι άραγε το ένστικτο της επιβίωσης ισχυρότερο από το ένστικτο του ηθοποιού;”
Τα ίδια τα λόγια του ενός πρωταγωνιστή της παράστασης, Διονύσιου Σάββα, είναι ιδανικά τόσο για να ανοίξουμε το θέμα για αυτό το ιδιαίτερο θεατρικό έργο, όσο και για να το κλείσουμε!
Μιλάμε, φυσικά, για την παράσταση «Το Δηλητήριο», του Ροντόλφ Σιρέρα, σε σκηνοθεσία του Δημήτρη Πετρόπουλου, που παίζεται στο θέατρο Αλκμήνη και στης οποίας την πρεμιέρα (Δευτέρα, 3 Νοεμβρίου), είχαμε την τιμή να παρευρεθούμε.
Βρισκόμαστε στην περίοδο πριν τη Γαλλική Επανάσταση και αυτό από μόνο του μας προδιαθέτει για την ατμοσφαιρικότητα που διακατέχει όλη την παράσταση. Ένας ηθοποιός καλείται να αποδείξει αν και κατά πόσο γνωρίζει να χειρίζεται την τέχνη που υπηρετεί και ένας ευγενής περιμένει να επιβεβαιώσει ή να αποδοκιμάσει αυτή την απόδειξη. Σ’ αυτή τη διαδικασία πρόκλησης, για αναζήτηση της αλήθειας του ενός και επιβεβαίωσης της αξίας του άλλου, ακούγονται ατάκες που χαρακτηρίζουν ολόκληρη την ανθρώπινη ύπαρξη, πράγμα που δημιουργεί τη σκέψη πότε υποκρίθηκα τελευταία φορά;
Τα επίπεδα ανάγνωσης, όμως, είναι περισσότερα από τα προφανή και πολλαπλά. Διακυβεύονται ζωτικής σημασίας θέματα, όπως ο θάνατος, η ζωή, η εξουσία. Η εξουσία όπως την έχουμε, λίγο πολύ, όλοι στο μυαλό μας, αλλά και η εξουσία που υφίσταται καθένας ξεχωριστά αλλά και ασκεί, συνειδητά ή όχι. Ο Μαρκήσιος εξουσιάζει τον Ηθοποιό αφού τον αναγκάζει να «κρέμεται» από τις οδηγίες του, την ίδια στιγμή που ο Μαρκήσιος έχει άλλο τόσο ανάγκη τον Ηθοποιό, καθώς χωρίς αυτόν, οι οδηγίες αυτές θα έπεφταν στο κενό, δεν θα είχαν σε ποιόν να απευθυνθούν, και αυτό φαντάζει το μεγαλύτερο πλήγμα για την ιδιοσυγκρασία του Μαρκήσιου. Ένα παιχνίδι μυαλού που επιφέρει τα θεμιτά αποτελέσματα, ταυτόχρονα όμως εμπεριέχουν το παράδοξο του φόβου, πράγμα που κάνει τους δύο πρωταγωνιστές να θέλουν να ανακαλέσουν και να το πάνε απ’ την αρχή.
Tο έργο έχει αποσπάσει τις καλύτερες των κριτικών. Απόδειξη είναι η παράταση των παραστάσεων πέρσι, αλλά και το ότι βρίσκεται στο θέατρο Αλκμήνη για δεύτερη χρονιά! Οι κύριος υπαίτιος της επιτυχίας δεν είναι άλλος από τον πολυβραβευμένο Ισπανό συγγραφέα, Ρόντολφ Σιρέρα, ο οποίος γράφοντας το «Δηλητήριο» αρχικά για την τηλεόραση, δενπερίμενε ότι δεν θα σταματήσει να παίζεται στα θέατρα όλου του πλανήτη, από το 1983 μέχρι σήμερα! Ο Δημήτρης Πετρόπουλος, λοιπόν, δεν θα μπορούσε να προσπεράσει κάτι τέτοιο και έτσι κάνει την έξοχη μετάφραση του έργου, περίπου 18 χρόνια πριν, αναλαμβάνοντας παράλληλα και τον ρόλο του Ηθοποιού. Σήμερα, η ιδιότητά του είναι τριπλή, αφού υπογράφει και τη σκηνοθεσία και συνεχίζει να ερμηνεύει τον έναν απ’ τους δύο ρόλους, του Μαρκησίου αυτή τη φορά, παραχωρώντας τον ρόλο του Ηθοποιού στον ταλαντούχο Διονύσιο Σάββα, ένα ρόλο που θα τον ήθελα πολλοί ηθοποιοί της γενιάς του! Να σημειώσουμε ότι τη μία από τις δύο μέρες παραστάσεων, τον ρόλο του Μαρκησίου θα ερμηνεύει ο Παναγιώτης Θεοδώρου, τον οποίο απολαμβάνουμε τις Τρίτες.
Το σκηνοθετικό αλλά και υποκριτικό ταλέντο του Δημήτρη Πετρόπουλου είναι αδιάψευστο, αλλά αξίζει να τονίσουμε πώς, όπως έχει αναφερθεί στο παρελθόν από κριτικές, το ταλέντο των δύο νέων ηθοποιών είναι αντιστρόφως ανάλογο με την ηλικίας τους!
Και όλα αυτά λαμβάνουν χώρα στην άκρως ατμοσφαιρική αίθουσα του θεάτρου Αλκμήνη (Αλκμήνης 12, Πετράλωνα), κάθε Δευτέρα και Τρίτη βράδυ, στις 9.30. 70 λεπτά, απόλυτης καθήλωσης, όπου διάλειμμα, φυσικά δεν χωράει!
Λίγα λεπτά πριν την παράσταση, αναζητήσαμε να μάθουμε την οπτική των τριών ηθοποιών για το έργο και τους ρόλους τους…
Δημήτρης Πετρόπουλος: Πριν από δεκαοχτώ περίπου χρόνια, είχα πάει για κάποιες παραστάσεις στην Τουλόν, στη Γαλλία και μου τράβηξε την προσοχή ο τίτλος του έργου. Ρώτησα περί τίνος πρόκειται και ξαφνικά κάποιος άρχισε να μου αφηγείται το έργο με μεγάλη προσωπική εμπλοκή. Κατάλαβα, λοιπόν, ότι πράγματι εμπλέκεται καθώς αυτός ο κάποιος ήταν ο διευθυντής του θεάτρου της Τουλόν, του θεάτρου της Μεσογείου. Στο τέλος, αφού με ενέπλεξε και μένα στην αφήγησή του, μου είπε ότι εγώ κάνω τον Μαρκήσιο. Ρώτησα αν μπορώ να έχω το κείμενο και μέσα σε δέκα λεπτά το είχα στα χέρια μου φωτοτυπημένο και περιποιημένο.
Το μετέφρασα επιστρέφοντας στην Ελλάδα, το ερωτεύτηκα το έργο δηλαδή! Ήρθαν όμως, έτσι τα πράγματα που δεν μπορούσα να παίξω το ρόλο του Μαρκήσιου, στο περιφερειακό θέατρο Ιωαννίνων, όπου ανέβηκε η παράσταση για πρώτη φορά, και έπαιξα το ρόλο του Ηθοποιού. Αυτό έχει μεγάλη πλάκα, γιατί το έφερε η ζωή να παίξω μετά από δεκαοχτώ χρόνια το ρόλο του Μαρκησίου, το ρόλο που είχα στο μυαλό μου απ’ την αρχή! Δεν είναι μόνο ο ρόλος αυτός που μ’ αρέσει, αλλά και το ότι παίζω με ένα μαθητή μου. Επειδή ακριβώς η σχέση του Μαρκησίου με τον Ηθοποιό, είναι σχέση εξουσίας καταρχήν, είναι σχέση –παραλλαγή της ίδιας της έννοιας, αίσθηση κοινωνικής ασφάλειας που έχει η άρχουσα τάξη έναντι της κοινωνικής απόλυτης ανασφάλειας που έχει, ανά τους αιώνες, ο θεατρίνος και συγχρόνως είναι άτυπα μια ακρόαση που μετατρέπει τους ρόλους στη σχέση σκηνοθέτη– ηθοποιού.
Στην πραγματικότητα, λοιπόν, πρόκειται για μια ακρόαση, άλλωστε όταν μεταφράστηκε στα αγγλικά το έργο, ο τίτλος είναι “The audition”. Έχει μεταφραστεί σε δώδεκα γλώσσες, σύμφωνα με τις πληροφορίες που έχουμε και το παράδοξο με αυτό το έργο είναι ότι, επειδή το ερωτεύονται οι θεατρίνοι, παίζεται αδιάλειπτα, όταν κατεβαίνει σε μία χώρα ανεβαίνει σε μία άλλη, εδώ και τριανταπέντε χρόνια! Έτσι, έγινε διάσημος, διεθνώς, ο συγγραφέας, ο οποίος έχει γράψει ένα σωρό έργα και θεωρείται και πολύ σημαντικός λόγω και της κοινωνικής του δράσης, ο Σιρέρα. Μας βοήθησε πάρα πολύ, δίνοντας μας και τα δικαιώματα του έργου χωρίς προκαταβολή όπως είθισται και ήρθε από την Ισπανία, είδε την παράσταση και ήταν εξαιρετικά τρυφερός και συγκινημένος και απολύτως ανεπιτήδευτος. Εγώ βέβαια είχα μία επικοινωνία μαζί του στο παρελθόν, οπότε υπήρχε μία εγκαρδιότητα, αλλά αυτό ήταν προς όλους και προς όλα. Ένας άνθρωπος καταξιωμένος, γιατί υπήρξε για πολλά χρόνια σουπερ σταρ της τηλεόρασης και είχε καταλάβει και δημόσιες θέσεις, παρόλα αυτά είναι εντελώς ουσιαστικός, δεν έχει τίποτα το αλαζονικό ή το επηρμένο. Πράγματα πολύ σημαντικά στην επαφή μαζί του. Βέβαια, και αυτός απολαμβάνει από την μια πλευρά τη διεθνή επιτυχία του έργου του, αλλά είμαι σίγουρος ότι δεν το συζητάει! Θα αναρωτιέται γιατί αυτό το έργο ειδικά και όχι τα άλλα, μιας και το ’γράψε αρχικά για την τηλεόραση και όχι για το θέατρο, ήταν ένα παιχνίδι γι’ αυτόν. Δεν φανταζόταν λοιπόν, ότι θα παιζόταν από εθνικά θέατρα ή ότι οι ηθοποιοί που συμμετείχαν θα έπαιρναν βραβεία.
Η διαδρομή ήταν εντελώς απροσδόκητη! Και η αλήθεια είναι ότι όταν το πρωτοανεβάσαμε στα Γιάννενα, μετά στην Αθήνα αλλά και τώρα που είμαστε για δεύτερη χρονιά εδώ, στο Αλκμήνη, μας κάνει εντύπωση που το κοινό ανταποκρίνεται και χαιρόμαστε, βέβαια. Είναι γραμμένο έξυπνα, είναι σαν ψυχολογικό θρίλερ, που σημαίνει με αβανταδόρικο τρόπο, ενώ συγχρόνως πραγματεύεται θέματα τα οποία δεν είναι εύκολα. Δηλαδή, έχει μία ιστορία που διατηρεί την προσοχή, και κάνει τον θεατή να έχει όλη την ώρα την έννοια του τί θα γίνει παρακάτω, ταυτόχρονα όμως, θέτει το θέμα της εξουσίας.
Η τέχνη, δηλαδή, στο εύρος της εξουσίας, το όποιο είναι τρομερό πράγμα και διαχρονικό. Και βέβαια λέγοντας κάτι τέτοιο, εννοούμε ότι η πιο πικρή εξουσία, δυστυχώς, δεν είναι η θεσμική, αλλά η εξουσία με την έννοια του γούστου, των προτιμήσεων του κοινού, που σε προσανατολίζουν, υποκύπτεις, αντιστέκεσαι… είναι όλη αυτή η διαδικασία, τι «αρέσεις» του κοινού! Ούτε ερήμην του κοινού, φυσικά, θα μπορούσε να υπάρξει τέχνη, γιατί είναι επικοινωνιακό εργαλείο, αλλά ούτε όμως και κατευθυνόμενη από τα γούστα του κοινού, αφού το κοινό είναι ποικίλο.
Εμείς εδώ χαιρόμαστε που έρχονται νέα παιδιά γιατί αυτά είναι το αύριο, και αν αυτό το αύριο έχει ελαττώματα, που σημαίνει για πολλούς ότι είναι ένα ελαττωματικό αύριο, εγώ, όντας εκπαιδευτικός δεκαέξι χρόνια, πιστεύω ότι τα νέα παιδιά είναι μια χαρά, με ήθος, ευαισθησίες και βάθος. Είναι παραμύθια όλα αυτά περί της γενιάς που «δεν μιλάει ελληνικά». Μπορεί η γλώσσα να είναι φτωχή, αλλά οι ψυχές είναι πλούσιες. Και δεν αισθάνομαι καθόλου ότι στρογγυλεύω τις γωνίες. Χαίρομαι να βλέπω εδώ μέσα τους νέους! Σήμερα, ας πούμε στην παράσταση θα είναι μερικοί μαθητές μου, εύχομαι να τους αρέσει πράγματι…
Διονύσιος Σάββας: Ένας Μαρκήσιος καλεί έναν ηθοποιό σε μία ακρόαση στην έπαυλή του. Είμαστε λίγο πριν τη Γαλλική Επανάσταση. Αυτή είναι η υπόθεση! Ο Ηθοποιός είναι ένας διάσημος ηθοποιός, μεγάλος σταρ, ο οποίος έχει αυτή τη συνεχή αγωνία της επαγγελματικής του σταδιοδρομίας, που έχει και ο σημερινός ηθοποιός. Δηλαδή, ανά πάσα στιγμή δίνει εξετάσεις, καθώς είναι ένα επάγγελμα με πολλή ανασφάλεια. Οπότε, αφενός κολακεύεται από την πρόσκληση του Μαρκησίου, αφετέρου, με απλά λόγια θέλει να κάνει και το «κομμάτι» του, γιατί είναι ένας σταρ! Είναι άραγε το ένστικτο της επιβίωσης μεγαλύτερο από το ένστικτο του ηθοποιού;! Αυτά! Όχι παραπάνω!
Παναγιώτης Θεοδώρου: Ο Μαρκήσιος είναι ένας ευγενής, ο οποίος φοβάται το θάνατο, όπως όλοι οι άνθρωποι. Επειδή έχει την οικονομική άνεση να ζητήσει κάτι με χρηματική αμοιβή ως αντάλλαγμα, αυτό που ζητάει από τον Ηθοποιό, είναι να υποκριθεί το θάνατο, θέλοντας όμως να το δει ο ίδιος, είναι κάτι που τον απασχολεί. Δεδομένης και της εποχής, Γαλλική Επανάσταση, απειλείται και από τον λαό, ότι θα έρθει να του πάρει την εξουσία. Αυτό φοβάται ο Μαρκήσιος: το χρόνο που θα περάσει και το θάνατο που θα έρθει σύντομα. Όσον αφορά την υποκριτική γραμμή που ακολουθώ, με βοήθησε πολύ ο Δημήτρης ο Πετρόπουλος, ήταν δάσκαλος για μένα και μου έχει δώσει το δικαίωμα να το αναφέρω αυτό!
———————
Μετάφραση – Σκηνοθεσία: Δημήτρης Πετρόπουλος
Σκηνικά – Κοστούμια: Γιώργος Πάτσας
Παίζουν: Στο ρόλο του ηθοποιού ο Διονύσης Σάββας. Στο ρόλο του Μαρκήσιου εναλλάξ ο Δημήτρης Πετρόπουλος (Δευτέρα) με τον Παναγιώτη Θεοδώρου (Τρίτη)
Παραστάσεις: Κάθε Δευτέρα και Τρίτη στις 21.30, από 3 Νοεμβρίου 2014 έως 13 Ιανουαρίου 2015
Εισιτήρια: Γενική είσοδος 10 ευρώ, ανέργων οαεδ/ατέλειες 5 ευρώ
Θέατρο Αλκμήνη
Αλκμήνης 8, Γκάζι (Μετρό Κεραμεικός)
Τηλ.210-3428650
Περισσότερες αποκλειστικές φωτογραφίες από τη παράσταση
*** Απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση υλικού γραπτού ή φωτογραφιών, χωρίς την άδεια του Music Corner…