Γράφει ο Παύλος Ζέρβας
Στα μέσα της δεκαετίας του ’90, η ροκ μουσική βρισκόταν σε μια φάση ανατροπής. Από τη μία πλευρά, οι Guns N’ Roses, η τελευταία μεγάλη hard rock μπάντα της δεκαετίας του ’80, με ηγέτη τον Axl Rose, γεμάτοι αδρεναλίνη, ένταση και έναν τρόπο να κυριαρχούν στη σκηνή και στα media. Από την άλλη, οι Nirvana, η φωνή της νέας γενιάς, με τον Kurt Cobain στο προσκήνιο, με ωμή αλήθεια, αμφισβήτηση των παραδοσιακών ροκ αξιών και ένα στυλ που έφερνε τη μουσική πιο κοντά στην καθημερινή ζωή των ακροατών.
Η “κόντρα” δεν ήταν ποτέ επίσημη ή προσωπική με επιθετικούς όρους, ήταν μάλλον μια σύγκρουση ιδεών και φιλοσοφίας. Τα περιοδικά και τα fanzines της εποχής λάτρευαν να συγκρίνουν τις δύο μπάντες, δημιουργώντας μια ιδεολογική κόντρα: οι Guns N’ Roses εκπροσωπούσαν την ένταση, τη φήμη, την εκρηκτικότητα, ενώ οι Nirvana την αλήθεια, την απλότητα και το grunge.
Η ιδεολογική σύγκρουση
Οι Guns N’ Roses είχαν χτίσει τη φήμη τους μέσα από live γεμάτα ενέργεια, μεγάλες παραγωγές, σκληρό ήχο και τραγούδια που γίνονταν ύμνοι για ολόκληρες γενιές. Το Appetite for Destruction και το Use Your Illusion είχαν καθιερώσει την μπάντα ως σημείο αναφοράς για κάθε φανατικό ροκά.
Οι Nirvana, από την άλλη, με το Nevermind, απάντησαν σε όλη αυτή την επιβλητικότητα με ωμή αυθεντικότητα. Τραγούδια όπως τα Smells Like Teen Spirit και Come As You Are δεν είχαν περιττές φιγούρες ή υπερβολές, μιλούσαν για θυμό, μοναξιά και αμφισβήτηση. Το κοινό τους ήταν πιο νεανικό, πιο επαναστατικό και αναζητούσε κάτι που να αντικατοπτρίζει την πραγματικότητα της εποχής.
Και κάπως έτσι ξεκίνησαν οι συγκρίσεις: “παλιό vs νέο”, “εκρηκτικό vs αυθεντικό”, “hard rock vs grunge”. Τα περιοδικά, οι ραδιοφωνικοί σταθμοί και οι θαυμαστές έσπευδαν να βρουν ποιος είχε δίκιο. Οι Guns N’ Roses απαντούσαν με σκληρές δηλώσεις, ο Axl Rose δεν έχανε ευκαιρία να σχολιάσει ειρωνικά την “νέα σκηνή”, ενώ ο Kurt Cobain γέμιζε τις συνεντεύξεις του με δηλώσεις εναντίον της υπερβολικής επιβολής των “παλιών ροκ θεών”.
Σκηνές και δηλώσεις που έγραψαν ιστορία
Το 1992, σε μια από τις πιο διάσημες συνεντεύξεις, ο Axl δήλωσε:
“Το grunge είναι απλά μια φούσκα, θα σκάσει σύντομα. Η αληθινή ροκ μένει”.
Ο Kurt Cobain απάντησε με ειρωνεία:
“Οι τύποι που πιστεύουν ότι κρατάνε τη ροκ ζωντανή, δεν έχουν καταλάβει τίποτα. Η μουσική δεν χρειάζεται υπερβολές για να υπάρχει”.
Αυτό το παιχνίδι δηλώσεων ενίσχυσε την ιδέα της “κόντρας” και έκανε τα media να φουσκώνουν τα άρθρα τους. Οι δύο μπάντες δεν είχαν ποτέ κοινές εμφανίσεις ή επίσημες διαμάχες, αλλά η αντιπαράθεση των εννοιών που εκπροσωπούσαν έκανε τους fans να παίρνουν θέση, ενώ η κουλτούρα του rock της δεκαετίας του ’90 γέμιζε με συζητήσεις, συγκρίσεις και συγκρούσεις ιδεών.
Η μουσική απάντηση
Δεν υπήρξαν κομμάτια γραμμένα άμεσα ως “επίθεση” από τη μία μπάντα στην άλλη, αλλά η μουσική τους ήταν ήδη μια ανοιχτή κόντρα. Οι Guns N’ Roses συνέχισαν με το Use Your Illusion II, συνδυάζοντας το hard rock με μπαλάντες και μεγαλόπνοες παραγωγές, ενώ οι Nirvana παρέδωσαν το In Utero το 1993, ένα άλμπουμ πιο σκοτεινό, πιο σκληρό και πιο προσωπικό.
Το κοινό των δύο μπαντών συχνά συγκρουόταν στα live και στα φεστιβάλ, συζητώντας ποιο στυλ ήταν το “αληθινό”, ποιο αντιπροσώπευε καλύτερα την εποχή. Η ουσία ήταν ότι αυτή η αντιπαράθεση έσπρωξε και τις δύο σκηνές να γίνουν καλύτερες, πιο τολμηρές και πιο δημιουργικές.
Τι έμεινε από αυτή την κόντρα
Αν και ποτέ δεν υπήρξε πραγματική βία ή προσωπική έχθρα, η “κόντρα” Guns N’ Roses vs Nirvana έγραψε ιστορία γιατί έβαλε τη σκηνή του ’90 σε ένα πλαίσιο σύγκρουσης ιδεών. Από τη μια, η ροκ ένταση και η αίσθηση μεγαλοπρέπειας. Από την άλλη, η αυθεντικότητα, η αμφισβήτηση και η ωμή αλήθεια.
Σήμερα, ακούγοντας ξανά τα τραγούδια και των δύο, μπορεί κανείς να καταλάβει γιατί υπήρξε αυτή η εποχή που η μουσική συζητιόταν, συγκρινόταν και ζωντάνευε μέσα από αντιθέσεις. Οι Guns N’ Roses και οι Nirvana δεν χρειάζονταν επίσημη σύγκρουση για να γράψουν ιστορία, το ίδιο το κοινό τους έκανε τη διαφορά, μετατρέποντας μια ιδεολογική διαφωνία σε θρυλική αφήγηση της ροκ μουσικής τη δεκαετία του ’90!