The story behind the: «Creep»… το τραγούδι που έκανε διάσημους τους Radiohead και συγχρόνως τους καταδίκασε!

Γράφει ο Παύλος Ζέρβας

Όταν το “Creep” κυκλοφόρησε το 1992, τίποτα δεν προμήνυε ότι μιλάμε για την απαρχή ενός από τα πιο σημαντικά συγκροτήματα των τελευταίων δεκαετιών. Οι ίδιοι οι Radiohead δεν το πίστευαν. Ούτε καν το ήθελαν.

Για τον Thom Yorke, το τραγούδι αυτό ήταν μια στιγμή αδυναμίας. Μια εξομολόγηση που ξέφυγε από τον έλεγχο…

Η στιγμή που γεννήθηκε το “Creep”

Η ιστορία ξεκινά πολύ μακριά από μεγάλες ιδέες ή καλλιτεχνικά οράματα. Ο Thom Yorke ήταν φοιτητής στο Πανεπιστήμιο του Exeter. Εκεί γνώρισε μια γυναίκα που, όπως έχει πει ο ίδιος, τον έκανε να αισθανθεί αόρατος. Εκτός τόπου. Κατώτερος…

Δεν υπήρξε σχέση. Δεν υπήρξε καν πραγματική επαφή. Υπήρξε όμως το γνώριμο συναίσθημα του ανθρώπου που νιώθει πως αγνοείται. Ότι βρίσκεται σε έναν χώρο όπου όλοι οι άλλοι μοιάζουν πιο σίγουροι, πιο όμορφοι, πιο άνετοι με τον εαυτό τους.

Ο Yorke έχει περιγράψει εκείνη την περίοδο ως γεμάτη κοινωνική αμηχανία, χαμηλή αυτοεκτίμηση και την αίσθηση ότι παρακολουθεί τη ζωή από απόσταση. Το “Creep” γράφτηκε μέσα σε αυτή τη συναισθηματική συνθήκη. Όχι ως τραγούδι αγάπης, αλλά ως τραγούδι αυτοακύρωσης.

«Ήταν απλώς ένα τραγούδι
για το πως είναι να νιώθεις σκουπίδι»

Οι στίχοι που δεν ζητούν συμπάθεια

Το “I’m a creep, I’m a weirdo” δεν είναι κραυγή διαμαρτυρίας. Είναι αποδοχή. Ο αφηγητής δεν κατηγορεί κανέναν. Κατηγορεί τον εαυτό του.

Αυτό είναι που κάνει το “Creep” τόσο άβολο:
δεν προσφέρει λύτρωση, δεν υπόσχεται εξέλιξη, δεν λέει «θα γίνω καλύτερος». Απλώς παραδέχεται την απόσταση ανάμεσα στο “εγώ” και στο “εκείνη”.

Ο Yorke δεν έγραψε το τραγούδι για να γίνει ύμνος. Το έγραψε επειδή εκείνη τη στιγμή ένιωθε έτσι. Το ότι εκατομμύρια άνθρωποι αναγνώρισαν τον εαυτό τους στους στίχους ήταν κάτι που τον αιφνιδίασε και τελικά τον τρόμαξε.

Το riff που δεν έπρεπε να υπάρχει

Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά στοιχεία του “Creep” είναι το απότομο, «επιθετικό» ξέσπασμα της κιθάρας πριν από το ρεφρέν. Αυτό το riff δεν ήταν μέρος του αρχικού σχεδίου.

Ο Jonny Greenwood το έπαιξε σχεδόν ειρωνικά, προσπαθώντας –όπως έχει πει– να σαμποτάρει το τραγούδι, γιατί του φαινόταν υπερβολικά “μαλακό”. Αντί να το χαλάσει, το έκανε εμβληματικό.

Εκείνη η κιθάρα λειτουργεί σαν εσωτερική έκρηξη: η στιγμή που η αυτοϋποτίμηση μετατρέπεται σε θυμό, έστω για λίγα δευτερόλεπτα.

Από απόρριψη …σε παγκόσμια επιτυχία!

Αρχικά, το “Creep” απέτυχε.
Οι βρετανικοί ραδιοφωνικοί σταθμοί το αγνόησαν. Κάποιοι το χαρακτήρισαν «πολύ καταθλιπτικό». Άλλοι το έβρισκαν απλώς αδιάφορο.

Η ανατροπή ήρθε από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Στις ΗΠΑ, alternative ραδιόφωνα άρχισαν να το παίζουν ξανά και ξανά. Το κοινό ταυτίστηκε άμεσα. Το τραγούδι έγινε ύμνος χωρίς να το επιδιώξει.

Και κάπως έτσι, οι Radiohead βρέθηκαν ξαφνικά εγκλωβισμένοι σε ένα τραγούδι που δεν τους αντιπροσώπευε πια.

Το τραγούδι που μίσησαν περισσότερο απ’ όλους

Εδώ βρίσκεται και η ειρωνεία.
Το “Creep” άνοιξε όλες τις πόρτες στους Radiohead, αλλά ταυτόχρονα τους φυλάκισε.

Ο Thom Yorke έχει μιλήσει πολλές φορές για το πόσο άβολα ένιωθε να παίζει το τραγούδι live. Για χρόνια το απέφευγαν. Δεν ήθελαν να είναι «το συγκρότημα του Creep». Δεν ήθελαν να τους ορίσει μια στιγμή αδυναμίας, όταν οι ίδιοι εξελίσσονταν σε κάτι πολύ πιο σύνθετο.

«Έμοιαζε σαν να μας ζητούσαν να ξαναζούμε την ίδια πληγή κάθε βράδυ»

Κι όμως, όσο κι αν προσπάθησαν να το αφήσουν πίσω, το “Creep” τους ακολουθούσε. Γιατί δεν ανήκε πια σε αυτούς. Ανήκε στον κόσμο.

Γιατί το “Creep” έχει λόγο ύπαρξης

Σε αντίθεση με πολλά τραγούδια που γίνονται επιτυχίες από τύχη, το “Creep” επιβιώνει γιατί είναι ειλικρινές μέχρι αμηχανίας. Δεν προσποιείται. Δεν εξωραΐζει. Δεν ζητά να γίνει αποδεκτό.

Και ίσως γι’ αυτό ακριβώς συνεχίζει να αγγίζει ανθρώπους τριάντα χρόνια μετά. Όχι επειδή προσφέρει παρηγοριά, αλλά επειδή λέει αυτό που πολλοί σκέφτονται και δεν τολμούν να πουν δυνατά.

Το “Creep” δεν γράφτηκε για να υπάρχει.
Γράφτηκε επειδή δεν μπορούσε να μη γραφτεί…!

* Το «Creep» ήταν το πρώτο single των Radiohead, που κυκλοφόρησε τον Σεπτέμβριο του 1992 από την EMI και αποτέλεσε προάγγελο του ντεμπούτου άλμπουμ τους, Pablo Honey (1993).

Οι στίχοι…