Η ακύρωση της παγκόσμιας περιοδείας του Hellenic Music Ensemble, με τη συμμετοχή της Νατάσας Μποφίλιου και του Γιάννη Χαρούλη, ανακοινώθηκε με μια λιτή και προσεκτικά διατυπωμένη δήλωση από τη διοργανώτρια εταιρεία. Μια ανακοίνωση που επέλεξε τον δρόμο της θεσμικής ουδετερότητας, μιλώντας γενικά για «συνθήκες που περιβάλλουν το έργο» και για «περιστάσεις πέραν του ελέγχου» της παραγωγής, χωρίς να μπαίνει σε λεπτομέρειες.
Πίσω από αυτή τη διπλωματική διατύπωση, ωστόσο, υπήρχε ένας σαφής και καθοριστικός λόγος. Η περιοδεία είχε σχεδιαστεί με βασικό άξονα την παρουσίαση έργων του Μίκη Θεοδωράκη αλλά και του Μάνου Χατζιδάκι, τα οποία αποτελούσαν όχι απλώς μέρος του προγράμματος, αλλά τον πυρήνα του καλλιτεχνικού concept. Το εγχείρημα δεν ήταν μια τυχαία συναυλιακή σύμπραξη, αλλά μια συγκεκριμένη πρόταση με σαφή αισθητική και ιδεολογική κατεύθυνση.
Η εξέλιξη που ανέτρεψε αυτόν τον σχεδιασμό ήρθε όταν ο γιος και κληρονόμος του Μάνου Χατζιδάκι, Γιώργος, αποφάσισε να προβεί σε νομικές ενέργειες ενάντια στην πραγματοποίηση της περιοδείας, εκφράζοντας τη διαφωνία του με τη συμπερίληψη έργων του πατέρα του στο συγκεκριμένο project.
«Ως γιος και μοναδικός κληρονόμος του, είναι ευθύνη μου να διαφυλάξω το έργο του όπως ο ίδιος όρισε»
Η στάση αυτή κατέστησε πρακτικά αδύνατη τη χρήση του ρεπερτορίου πάνω στο οποίο είχε στηθεί η παραγωγή, δημιουργώντας ένα αξεπέραστο νομικό και καλλιτεχνικό αδιέξοδο.
Σε αυτό το σημείο, το ζήτημα έπαψε να είναι θέμα διαπραγμάτευσης ή προσαρμογών. Η αφαίρεση των έργων του Χατζιδάκι δεν θα σήμαινε απλώς αλλαγή προγράμματος, αλλά ακύρωση της ίδιας της ταυτότητας της περιοδείας. Η παραγωγή βρέθηκε μπροστά σε μια ξεκάθαρη επιλογή: είτε να προχωρήσει σε ένα ριζικά διαφορετικό εγχείρημα, είτε να αποσυρθεί πλήρως. Όπως προκύπτει από την ανακοίνωση, επελέγη το δεύτερο.
Η εταιρεία, επιλέγοντας συνειδητά έναν χαμηλόφωνο τόνο, απέφυγε να κατονομάσει πρόσωπα ή να ανοίξει δημόσια μέτωπα. Η αναφορά σε «περιστάσεις πέραν του ελέγχου μας» λειτουργεί έτσι ως θεσμικό φίλτρο μιας απόφασης που, στην ουσία της, είχε ήδη ληφθεί εκτός της παραγωγής. Η ακύρωση της προγραμματισμένης συνέντευξης Τύπου επιβεβαίωσε ότι το εγχείρημα είχε εισέλθει σε τροχιά μη αναστρέψιμη.
Το θέμα, ωστόσο, δεν εξελίχθηκε σε ουδέτερο περιβάλλον. Προηγήθηκε έντονη δημόσια αντιπαράθεση, η οποία μετέφερε τη συζήτηση από το καθαρά καλλιτεχνικό πεδίο σε έναν ευρύτερο ιδεολογικό και πολιτικό διάλογο. Σε αυτό το κλίμα, η περιοδεία έπαψε να αντιμετωπίζεται ως πολιτιστικό γεγονός και μετατράπηκε σε σημείο τριβής, γεγονός που επιβάρυνε ακόμη περισσότερο μια ήδη εύθραυστη κατάσταση.
Για τη Νατάσα Μποφίλιου και τον Γιάννη Χαρούλη, η ακύρωση της περιοδείας δεν συνιστά καλλιτεχνική ήττα, αλλά ένα ανοιχτό κεφάλαιο που κλείνει πρόωρα λόγω συνθηκών. Για τον χώρο της μουσικής, όμως, αποτελεί μια χαρακτηριστική περίπτωση όπου η τέχνη, τα δικαιώματα και η δημόσια συζήτηση συναντιούνται, όχι πάντα αρμονικά. Και ίσως αυτό να είναι το πιο ουσιαστικό συμπέρασμα από μια περιοδεία που τελικά δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ…