Συνέντευξη στη Μαρία Αβραμίδου
Φωτογραφίες: Χαρά Γερασιμοπούλου
Από την πρώτη φορά που θα ακούσει κάποιος τον Απόστολο Ρίζο να τραγουδά –ειδικά ζωντανά– είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα γίνει συμμέτοχος μιας αξέχαστης εμπειρίας, την οποία θα θελήσει να βιώσει ξανά –και κάθε φορά στη μοναδικότητά της. Κι αυτό γιατί ο καλλιτέχνης που οι περισσότεροι γνωρίσαμε με το υπέροχο «Τι να Θυμηθώ» του Νίκου Ζούδιαρη, είναι σπουδαίος ερμηνευτής, ο οποίος έχει την ικανότητα να βυθίζει τον θεατή / ακροατή μέσα στο μουσικό και συναισθηματικό σύμπαν του κάθε τραγουδιού. Και, κάπως έτσι, εκπληρώνει και τα δικά του όνειρα, τα οποία προτιμά να βλέπει σαν στάσεις στον μαγευτικό δρόμο της μουσικής, έτοιμος πάντοτε να αναχωρήσει για τον επόμενο προορισμό και να ανακαλύψει τα όσα –πιθανά κι απρόσμενα– επιφυλάσσει η διαδρομή…
Συναντηθήκαμε εν μέσω διαφόρων εμφανίσεών του εντός και εκτός Ελλάδος και ενώ προετοιμάζει τις παραστάσεις του στη μουσική σκηνή Σφίγγα, οι οποίες θα πραγματοποιηθούν τις τρεις πρώτες Παρασκευές του Φεβρουαρίου. Έφθασε χαμογελαστός στο ραντεβού μας, ένα ιδιαιτέρως συννεφιασμένο πρωινό στον Εθνικό Κήπο, και η συζήτηση άρχισε ήδη από τη διαδρομή –με τη σιγανή βροχή που είχε ξεκινήσει, διαρκώς να δυναμώνει–, για να συνεχιστεί στη ζεστή ατμόσφαιρα ενός πολυχώρου στις παρυφές του Παγκρατίου…
Ποιος είναι ο πρώτος ήχος που θυμάσαι να σου φάνηκε σαν μουσική;
Ο ήχος της βροχής. Γεννήθηκα Σεπτέμβρη μήνα και μάλλον σ’ αυτό οφείλεται η ιδιαίτερη χαρά που νιώθω όταν βρέχει. Με μαγεύει η βροχή και με εμπνέει με τους ήχους της, όταν ακούω τις σταγόνες να πέφτουν πάνω στα φύλλα, στη σκεπή, στο τζάμι, στο μπαλκόνι, στο δρόμο, στη θάλασσα…
Το πρώτο τραγούδι που τραγούδησες ή έπαιξες στην κιθάρα, ποιο ήταν; Υπάρχουν τραγούδια που μπορούν να μας αλλάξουν τη ζωή;
Ήταν το «Αχ, χελιδόνι μου» του Μάνου Λοΐζου σε στίχους του Λευτέρη Παπαδόπουλου. Δεν ξέρω αν υπάρχουν τραγούδια που μπορούν να μας αλλάξουν τη ζωή, μπορούν όμως να διατηρήσουν δυνατή την αγάπη μας για τη ζωή, να μας θυμίζουν ότι δεν έχουμε πεθάνει πριν το θάνατο μας. Το τραγούδι συνδέεται άμεσα με τις στιγμές μας, μικρές και μεγάλες, είτε είναι καθοριστικές είτε όχι. Στη δική μου ζωή τουλάχιστον πάντοτε όλα τα γεγονότα είχαν τη μουσική τους, το δικό τους soundtrack. Μερικές φορές ήταν τόσο ταιριαστό, που έκανε και τα ίδια τα γεγονότα πιο σημαντικά κι ωραία, όπως στις ταινίες που θυμόμαστε για την υπέροχη μουσική τους.
Είσαι ερμηνευτής που έχει το χάρισμα να ταξιδεύει τον ακροατή, μεταδίδοντάς του συναίσθημα και μεταφέροντάς τον στην ιστορία που αφηγείται το τραγούδι. Την ώρα που τραγουδάς, τη σκέφτεσαι αυτήν την ιστορία ή απλώς αφήνεσαι στο συναίσθημα;
Αφήνομαι στο συναίσθημα, την ιστορία την έχω σκεφτεί πριν βρεθώ μπροστά σε ακροατήριο –στο δωμάτιο μου, μόνος μου με την κιθάρα μου. Περνώ ώρες με τα τραγούδια που μου αρέσουν και με συγκινούν, ζω μαζί τους και αναζητώ την αιτία αυτής της συγκίνησης, ποια ευαίσθητη χορδή μου αγγίζουν και σε ποια σκοτάδια μου ρίχνουν φως. Όταν υπάρξει αυτή η μαγική στιγμή, τότε κάνω την πρώτη απόπειρα να τα μοιραστώ με το ακροατήριο, ταξιδεύουμε παρέα και με τον καιρό γίνονται βίωμα.
…Το τραγούδι συνδέεται άμεσα με τις στιγμές μας, μικρές και μεγάλες, είτε είναι καθοριστικές είτε όχι. Στη δική μου ζωή τουλάχιστον πάντοτε όλα τα γεγονότα είχαν τη μουσική τους, το δικό τους soundtrack…
Ως καλλιτέχνης αγαπάς να δοκιμάζεις διαφορετικά πράγματα και να πειραματίζεσαι. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, η πολύ ωραία παράσταση «Σε ένα δωμάτιο με τον Μάνο Λοΐζο», η οποία συνεχίζει το ταξίδι της. Μίλησέ μας γι’ αυτήν την εμπειρία…
Για μένα ήταν ένα όνειρο που έγινε πραγματικότητα –το χρωστούσα στις ατέλειωτες ώρες που έχω περάσει από παιδί με τα σπουδαία τραγούδια του Μάνου Λοΐζου. Συνθέτες όπως ο Λοΐζος είναι τα πόδια μας –βάσει του έργου τους πορευόμαστε κι εμείς ως τραγουδοποιοί, σε αυτούς στηριζόμαστε. Πρόσφατα παρουσιάσαμε τη συγκεκριμένη παράσταση σε θέατρα της Κύπρου και στη Σύρο, στο ιστορικό θέατρο Απόλλων, και νιώσαμε ότι κάθε φορά υπήρχε η συναισθηματική φόρτιση της πρώτης φοράς. Ανυπομονούμε για την επόμενη. Θα συνεχίσουμε το ταξίδι της όσο και όπου μας βγάλει.
Τις Παρασκευές 1, 8 και 15 Φεβρουαρίου θα σε ακούσουμε «εφ’ όλης της ύλης» στη μουσική σκηνή Σφίγγα. Υπάρχουν σχέδια και για άλλες ζωντανές εμφανίσεις;
Οι πρώτες εμφανίσεις για τον καινούργιο χρόνο, με το προσωπικό project “Minimals”, θα είναι στη Γερμανία. Με τον σταθερό συνοδοιπόρο μου τα τελευταία χρόνια και δεξιοτέχνη κοντραμπασίστα Θοδωρή Κουέλη, θα ταξιδέψουμε στις 11/1 στο Darmstadt και στις 12/1 στη Φρανκφούρτη. Ακολουθεί η Πελοπόννησος (Γύθειο, 19/1), ο Τύρναβος (25/1), το Δίον Πιερίας (26/1), η Μυτιλήνη (2/2) και η Χίος (9/2). Τα ταξίδια συνεχίζονται και στην Αθήνα κι έτσι, τις τρεις πρώτες Παρασκευές του Φλεβάρη, θα βρεθούμε στη Σφίγγα. Σε αυτές τις παραστάσεις, προσκαλέσαμε στην παρέα μας τους ΤέΤΡΙΣ, ένα σχήμα που δημιούργησαν τρεις αγαπημένοι και σημαντικοί τραγουδοποιοί της νεότερης γενιάς, ο Αλέξανδρος Εμμανουηλίδης, ο Ηλίας Βαμβακούσης και ο Γιάννης Παπαγεωργίου. Η αγάπη τους για το ρεμπέτικο και τους μεγάλους λαϊκούς συνθέτες μας θα συναντήσει το “Minimals” και αυτό που θα δείτε στη Σφίγγα θα είναι κάτι διαφορετικό.
…Το ευρύ κοινό σήμερα είναι μικρόκοσμοι διαφορετικών εσωτερικών πολιτισμών που συγκυριακά συναντιούνται, χωρίς να υπάρχει όμως αυτό που λέμε «κοινό αίσθημα»…
Τί θέλεις να παίρνει ο κόσμος μαζί του, φεύγοντας από ένα live σου;
Να φεύγει σε διαφορετική κατάσταση από αυτή που ήρθε. Με μια ψυχική ανάταση και όρεξη να ζήσει την επόμενη μέρα. Σαν να φεύγεις από ένα σπίτι που σου έμεινε αξέχαστη η φιλοξενία του.
Θεωρείς ότι σήμερα οι καλλιτέχνες της γενιάς σου –και νεώτεροι– έχουν την ευκαιρία να ακουστούν τα τραγούδια τους από ένα πιο ευρύ κοινό; Τα πράγματα στη δισκογραφία είναι γενικά δύσκολα και τα ραδιόφωνα λειτουργούν πια με τη λογική της playlist…
Όχι, δεν έχουν την ευκαιρία όλοι –σε λίγους θα συμβεί–, όμως αυτό κατ’ αναλογία συνέβαινε πάντα. Αυτό όμως που ουσιαστικά δυσκολεύει την κατάσταση σε σχέση με το παρελθόν και έχει αλλάξει, είναι ο τρόπος που υπάρχει σήμερα στη ζωή μας το τραγούδι. Η ψηφιακή εποχή έχει αφαιρέσει τον μύθο που είχε το τραγούδι στις ζωές και στην καθημερινότητα των ανθρώπων και η θέση που έχει πάρει είναι περισσότερο χρηστική και συνοδευτική –έως και αδιάφορη. Παλιά, το τραγούδι ένωνε τους ανθρώπους στην καθημερινότητά τους. Μαζεύονταν σε σπίτια ή σε ταβερνάκια μετά τη δουλειά και γίνονταν μία παρέα, η οποία, μέσω της μουσικής, μπορούσε να βιώσει και να μοιραστεί μία συλλογική εμπειρία. Το ευρύ κοινό σήμερα είναι μικρόκοσμοι διαφορετικών εσωτερικών πολιτισμών που συγκυριακά συναντιούνται, χωρίς να υπάρχει όμως αυτό που λέμε «κοινό αίσθημα».
Η δισκογραφία επίσης είναι ανύπαρκτη και δεν είναι σε θέση να στηρίξει οικονομικά νέες παραγωγές, ενώ και τα ραδιόφωνα είναι αμήχανα και συντηρητικά στο σύνολό τους. Τραγούδια βέβαια συνεχίζουν να γράφονται, αλλά ηχογραφούνται και επικοινωνούνται με δυσκολία από τους ίδιους τους συντελεστές τους, οι οποίοι επωμίζονται όλο αυτό το βάρος. Μέσα από τα διαδικτυακά προφίλ μας, γινόμαστε ραδιόφωνα και κανάλια του εαυτού μας και η δυνατότητα να ακουστούν τα τραγούδια μας βασίζεται όλο και περισσότερο στις ζωντανές εμφανίσεις μας.
…Περνώ ώρες με τα τραγούδια που μου αρέσουν και με συγκινούν, ζω μαζί τους και αναζητώ την αιτία αυτής της συγκίνησης, ποια ευαίσθητη χορδή μου αγγίζουν και σε ποια σκοτάδια μου ρίχνουν φως…
Είχες την τύχη να σε γνωρίσουμε σε δημιουργίες του Νίκου Ζούδιαρη. Κατά πόσο είναι αυτό το γεγονός ο πήχης ή το κριτήριο για τις μετέπειτα επιλογές σου; Θεωρείς ότι υπάρχουν συγκεκριμένες προδιαγραφές που πρέπει να έχει μια δουλειά, προκειμένου να συμμετέχεις σε αυτήν;
Και βέβαια η αφετηρία μου με τα σπουδαία τραγούδια του Νίκου αποτέλεσε κριτήριο για τις μετέπειτα επιλογές μου. Όχι μόνο τα τραγούδια, αλλά και η προσωπικότητά του. Είναι σπάνιος άνθρωπος ο Νίκος, ένας μεγάλος ποιητής. Τόσο κατά τη διάρκεια των ηχογραφήσεων όσο και στη συνέχεια, μες τα χρόνια, η συναναστροφή μας με επηρέασε και εξακολουθεί να με επηρεάζει καταλυτικά και ως άνθρωπο και ως τραγουδοποιό. Οι συμμετοχές και οι συνεργασίες που έχω κάνει μέχρι στιγμής έγιναν με δημιουργούς και ερμηνευτές, των οποίων το ταλέντο, το έργο και την προσωπικότητα θαυμάζω. Αυτά είναι κάποια από τα απαραίτητα χαρακτηριστικά ώστε να γίνει το πρώτο βήμα.
Όταν ξεκίνησες την πορεία σου είχες συγκεκριμένους στόχους; Τους έχεις πετύχει; Υπάρχουν συνεργασίες που ονειρεύεσαι;
Δεν είχα συγκεκριμένους στόχους. Ίσως επειδή το να ασχοληθώ επαγγελματικά προέκυψε φυσικά, νωρίς και χωρίς να το συνειδητοποιήσω. Στην πορεία κατάλαβα και αποδέχτηκα τη σημασία που έχει το τραγούδι και η τραγουδοποιία στη ζωή μου. Έχω βιώσει σημαντικές στιγμές μες τα χρόνια και οι συνεργασίες που με έφεραν κοντά με ανθρώπους που θαύμαζα πριν τους γνωρίσω, με έκαναν καλύτερο άνθρωπο. Είναι ένα ταξίδι, ένας δρόμος με όνειρα, που όταν πραγματοποιούνται γίνονται στάσεις – κατεβαίνεις για λίγο και μετά συνεχίζεις. Παραμένω στο ταξίδι, προσμένω το επόμενο όνειρο που θα γίνει πραγματικότητα, τις επόμενες δημιουργικές συναντήσεις, εκπλήξεις και περιπέτειες.
…Το διαχρονικό τραγούδι ίσως είναι μια ιδανική στιγμή συντονισμού μιας διανοητικής και συναισθηματικής κομψότητας, όπου οι δημιουργοί συνομιλούν με την έμπνευσή τους και ένα φανταστικό ακροατήριο…
Μπορεί η αλήθεια ενός τραγουδιού να αποτυπωθεί τη στιγμή ακριβώς που σε διακατέχει ένα συναίσθημα ή κάποιος προβληματισμός ή πρέπει να καταλαγιάσει κάπως όλο αυτό που νιώθεις, προκειμένου να γράψεις;
Η αλήθεια ενός τραγουδιού μπορεί να αποτυπωθεί τη στιγμή που εμπνέεται κάποιος. Πιστεύω όμως πως καλό είναι να δίνεις χρόνο και να παίρνεις απόσταση, για να μην αφορά μόνο σε εσένα αυτό που γράφεις. Αποτυπώνω αρχικά ως σκαρίφημα την πρώτη αλήθεια, αλλά επεξεργάζομαι για μεγάλο χρονικό διάστημα ένα τραγούδι, παίζοντας και τραγουδώντας το, δοκιμάζοντας αλλαγές στη μουσική και τον στίχο του, μέχρι να φτάσω σε ένα σημείο που να νιώσω ότι είναι έτοιμο. Να νιώσω σαν να μην το έχω γράψει εγώ, να αισθανθώ πως είναι κομμάτι της μεγάλης εικόνας.
Τι κάνει ένα τραγούδι ανθεκτικό στο πέρασμα του χρόνου;
Ίσως η αλήθεια του, η μαστοριά του, η χρησιμότητα και χρηστικότητά του –όμως κανείς δεν ξέρει ακριβώς. Ίσως είναι μια ιδανική στιγμή συντονισμού μιας διανοητικής και συναισθηματικής κομψότητας, όπου οι δημιουργοί συνομιλούν με την έμπνευσή τους και ένα φανταστικό ακροατήριο.
Υπάρχουν τραγούδια που έχεις στο συρτάρι αυτήν την εποχή;
Υπάρχουν. Ένα από αυτά μάλιστα βγήκε πρόσφατα από το συρτάρι. Είναι ένα ζεϊμπέκικο που είχα γράψει, σε στίχους της Τάμμυ Τσέκου, και βρήκε τη φωνή του σε μια σπουδαία νέα ερμηνεύτρια που λέγεται Βιολέτα Ίκαρη. Το τραγούδι λέγεται «Το φλυτζάνι», περιλαμβάνεται στον πρώτο δίσκο της που κυκλοφόρησε πρόσφατα και το έχει ερμηνεύσει μοναδικά. Άλλα περιμένουν τη σειρά τους και αποτελούν το υλικό του καινούργιου δίσκου που ετοιμάζω αυτή την περίοδο. Ελπίζω το επόμενο διάστημα να κυκλοφορήσει ένα καινούργιο τραγούδι ως προπομπός.
…Παραμένω στο ταξίδι, προσμένω το επόμενο όνειρο που θα γίνει πραγματικότητα, τις επόμενες δημιουργικές συναντήσεις, εκπλήξεις και περιπέτειες…
Γενικά, είσαι αισιόδοξος για το μέλλον;
Ναι, είμαι. Μα ακόμη πιο πολύ, είμαι περίεργος να δω τί άλλο θα γίνει σ’ αυτή τη χώρα, σ’ αυτόν τον πλανήτη.
Ας κλείσουμε με μία ευχή ή επιθυμία που θα ήθελες να εκπληρωθεί μέσα στη Νέα Χρονιά…
Μόλις πέρασαν τα Χριστούγεννα με το γιορτινό τους κλίμα και οι καρδιές μας είναι ακόμη ανοιχτές. Ας τις κρατήσουμε ανοιχτές όλο τον χρόνο, να μπαινοβγαίνουν τα όνειρά μας, να γίνονται πραγματικότητα και να ομορφαίνουν εμάς και τους συνανθρώπους μας!
————–
*** Ευχαριστούμε για τη φιλοξενία τον δημιουργικό χώρο Επήρεια (Κτησίου 2, Πλατεία Προσκόπων, Παγκράτι)
*** Απαγορεύεται αυστηρά η αναδημοσίευση υλικού, γραπτού ή οπτικού, χωρίς την άδεια του Music Corner…